Dünyanın En Kurak Bölgesi
Atacama Çölü, kutup bölgelerinden sonra dünyanın en az yağış alan bölgesi. Öyle ki bazı bölgelerinin 4000 yıldan fazla süredir yağış almadığı düşünülüyor. Bu çöl bölgesi Şili’nin Copiapo şehrinin kuzeyinden başlayıp 1000 kilometre kadar Pasifik kıyısından devam edip Peru’nun Nazca ovalarına kadar devam etmekte. Bazı kaynaklarda Bolivya’nın yüksek ova bölgesi de (Alti Plano) bu çöle dahil edilebiliyor. Bu şekilde 130.000 km²’lik bir alanı kaplıyor. Ama çölün merkezi Şili’nin kuzeyindeki bölgeler olarak bilinmekte. Biz de yazımızda genel olarak bu bölgeler üzerinden ilerleyeceğiz.
Çölde kum alanları, tuz gölleri, sönmüş volkanlar ve eski lav tarlalarını görmek mümkün. Dünyada sınıflandırma açısından en fazla coğrafi çeşitliliğe sahip çölü de denebilir. Fakat turistik anlamda Şili’nin Antofogasta, Tarapaca ve Arica vilayetleri ve Bolivya’nın Uyuni Tuz Gölü, Andina Eduardo Avaroa Koruma Alanı ve Sajama Milli Parkı ilgi çeken yerlerden. Bu kadar geniş bir alanı gezebilmek ise hem maliyet hem de zaman olarak pek mantıklı değil. Onun yerine çölün bir çok özelliğini ve doğanın güzelliğini deneyimleyebileceğiniz en iyi yer Şili’nin Calama şehrine yakın bulunan San Pedro de Atacama kasabası. Bu sebeple de bu kasaba turistik açıdan da çok gelişmiş. Biz de bu bölgeyi ziyaret ederken bu kasabayı üs olarak kullanarak çevreyi günübirlik olarak gezdik.
Atacama çölünde bölgede eskiden Changos, Aymara ve Atacameña yerlileri yaşamaktaymış. Changos yerlileri genelde deniz kenarında balıkçılık yaparak hayatlarını sürdürürken, Atacameña yerlileri ise çölün içerisinde yaşamaktaymış. Aymara halkı ise Arjantin’in kuzeyi, Bolivya ve Peru’nun güneyini de kapsayan geniş bir yayılım göstermekteymiş. Günümüzde Atacameña yerlilerinin soyundan gelenler bu bölgede yaşamlarını sürdürmekte. Bizim gezdiğimiz San Pedro ve çevresi ise bu topluluk tarafından korunmaktadır. Bu sebeple bir çok turistik alan bu yerel halktan gelen görevliler tarafından işletilmekte ve denetlenmektedir.
Bölgenin tarihinden kısaca bahsedecek olursak; bu bölge 1800’lere kadar pek de ilgi görmemiş. 1800’lerin başında bölgede bulunan gümüş, potasyum nitrat ve başka değerli mineraller sebebiyle bölge ekonomik bir cazibe merkezi haline gelmiş. Bölgenin İspanyol himayesinden kurtulmasından sonra ise Arica bölgesi Peru’nun, Antofogasta ve Tarapaca bölgeleri ise Bolivya’ya aitmiş. Fakat Bolivya topraklarındaki bazı maden işletme hakları Şili’li firmalar tarafından yapılmaktaymış. Sonradan Bolivya’nın Şili’ye ait potasyum-nitrat maden işletmelerine ek vergi koymasıyla başlayan çekişme 1879 senesinde Pasifik Savaşı’nın başlamasına sebep olmuş. (Bazı kaynaklarda Saltpeter Savaşı olarak da geçer) Bolivya – Peru paktı ile Şili arasındaki bu savaş 5 sene sürmüş. Savaş sırasında ağır kayıp veren Bolivya bir süre sonra savaştan çekilmiş. Peru’nun başkenti Lima’nın istilası ile savaş sona ermiş. Savaş sonucunda yer altı zenginlikleri ile dolu bu bölge tamamen Şili’nin kontrolüne geçmiş. Böylece Bolivya da deniz erişimini tamamen yitirmiş.
Atacama Çölü Hakkında İlginç Bilgiler
1Dünyanın en kuru bölgesi: Şili sahil şeridindeki dağlar ile And dağları arasında kalan bu bölge Pasifik ve Atlantik neminden mahrum olduğundan yılda ortalama 1 mm yağış almakta. Bazı bölgelerinin 4000 senedir yağış almadığı düşünülüyor. Ayrıca burada sağanak yağmurlar felakete sebep olmakta. Bir kaç on yılda bir yaşanan sağanak yağmurlar, bölgede taşkınlara sebep olmakta. Bu kuraklığa rağmen çölü çevreleyen zirvelerde kar görebiliyorsunuz. Bunun sebebi ise çölün orta bölümlerinin 2500 metrede, çevresindeki zirveler ise 4000-6000 metrelerde olması.
2Ölü bölge: Eski okyanus tabanı olan bu coğrafyanın topraklarındaki tuz oranı fazla. Yağış olmaması ile birlikte doğal bitki örtüsü olmayan bölümleri fazla. Bitki örtüsü olan bölgeler volkanik küllerin hakim olduğu alanlar, orada da sadece çalılık bulunuyor.
3Dünyanın en büyük potasyum nitrat kaynağı: Bu bölge dünyanın en büyük potasyum nitrat yataklarına sahip. 1940’lara kadar bölgenin önde gelen ekonomik kaynağıymış. Sahil şeridinden bulunan Antofagasta, Iqueque şehirleri bu madenlerin taşınması amacıyla liman olarak kurulmuş. Sonrasında Almanya’da suni olarak üretilmeye başlayan bu maden bu işletmelerin sona ermesine sebep olmuş.
4Dünya dışı topraklara benzerlik: Çölün bazı bölgelerinin yüzeyi Ay’a ya da Mars’a benzetilmekte. Ayrıca toprak bileşimlerinin içeriği Mars ile çok benzer olduğundan NASA Mars görevlerinden bazılarının testleri bu bölgede yapılmakta. Hatta bazı Mars’a dair film-dizi çekimlerine ev sahipliği yapmış.
5Chinchorro Mumyaları: Bu bölgede bulunan Chinchorro mumyalarının tarihi M.Ö. 7000 yılına kadar uzanmakta ve dünyadaki en eski yapay (mumyalama işlemi görmüş) mumyalar olarak geçiyorlar. Dünyanın en eski mumyası ise Nevada’da bulunan M.Ö. 9400lere ait Spirit Mağarası Mumyası. Mısır mumyalarının M.Ö. 3000 yılına dayandığını düşünürsek gerçekten çarpıcı bir olay. Bu mumyalara ait bir müze Şili’nin Arica şehrinde bulunmakta.
6Astronomi ve Yıldız Gözlemi: Çölün büyük çoğunluğu 2000 metreden yüksekte bulunmakta ve içerisinde büyük bir şehir olmadığından ışık kirlenmesi çok az. Aynı zamanda nem oranı az olduğundan yılın 300 gününden fazla zamanda hava açık. Bölge bu sebeple turistler için de samanyolunu gözlemleme fırsatı sunuyor. Astronomi için çok uygun olan bu bölge de 2004 senesinde dünyanın en büyük teleskopuna sahip ALMA (Atacama Large Millimeter/Submillimeter Array) Gözlemevi kurulmuş. Tesisin kuruluşu Avrupa, Çin ve Kuzey Amerika uzay ajansları tarafından fonlanmış.
7 Çiçeklenme Fenomeni: Çölün coğrafi ve iklim koşullarına rağmen, zengin bir bitki çeşitliliği var. 500’den fazla tür bulunuyor. Ama bizim değinmek istediğimiz ise, farklı bir doğa olayı. Çöl çiçeklenmesi, dünyadaki çeşitli çöllerde meydana gelen iklimsel bir fenomen olup yağmurun olağandışı yüksek olduğu yıllarda -ilkbaharda- çok fazla çiçeklerin açmasıyla oluşur. Burada da Eylül-Kasım ayları arasında rastlanan bu olay en son 2015 yılında gerçekleşmiş. Merak ederseniz National Geographic’in yazısına bakabilirsiniz.
GEZİLECEK YERLER ve AKTİVİTELER
San Pedro de Atacama kasabasının merkezi gündüzleri sakin olsa da akşam üstü oldukça hareketliydi. Tamamıyla turistlere yönelik olan bu yerde, hosteller, turizm acentaları, hediyelik eşya dükkanları, market ve restoranlar bulunuyor. İşlerinizi halletmek ve yemek yemek için uğranabilir. Ama uyaralım turistik bir yer olduğundan buradaki fiyatlar yüksek.
San Pedro de Atacama (SPA) çevresinde görülecek ve deneyimlenecek neredeyse her şey için tur bulabilmek mümkün. Fakat 1-2 tur haricinde günübirlik tur fiyatları kişi başı 50 USD’den başlıyor. Tek değilseniz ve çevreyi görmek istiyorsanız en uygun yol araç kiralamak diyebiliriz. Biz SPA’ya Arjantin’in Jama sınırından geçerek gelmiştik. Yol üzerinde bulunan Quisquiro ve Aguas Calientes tuz göllerini uzaktan görme şansımız olmuştu.
SPA ve çevresindeki bir çok alan Los Flamencos Doğal Koruma Alanı ilan edilmiş. 7 etaptan oluşan bu koruma alanı 740 km2 büyüklükte. SPA ve çevresinde gezilecek yerleri aşağıdaki gibi sıraladık. SPA’de yaz aylarında hava sıcaklığı gündüzleri yüksek olduğundan bir çok yere öğleden sonra saatlerde gidilmesi genel olarak tavsiye ediliyor.
Valle de La Luna
Türkçe adıyla Ay Vadisi olarak geçen bu yer SPA’nın şüphesiz en çok ziyaret edilen yeri. Binlerce yıl boyunca taşkınlar ve rüzgar tarafından oyulan bu vadi, bu coğrafyadaki kızıl topraklarda güneşin adeta her saniye farklı bir görsel sunmasına fırsat vermiş. 1982 senesinde 6. Etap olarak koruma alanına dahil edilen bu alan yerli Atacameña soyundan gelen Coyo, Larache, Quitor, Sequitor, Solor ve San Pedro topluluklarının ortak yönetiminde. Girişi SPA’den 15 kilometre uzakta yer aldığından bisikletle ziyaret edenleri de gördük. Güneşin gölge oyunları, gün batımı saatlerinde daha güzel bir görsel sunduğu için öğleden sonra -genelde 15:00 sonrası- daha kalabalık oluyor. Turların da bir çoğu bu saatlerde buraya gelmekte. Bu sebeple giriş ücreti öğlen 14:00 öncesi 2.500 CLP (~3 USD), sonrası 3.000 CLP (~4 USD) olarak belirlenmiş. İnternette öğleden sonra bireysel girişlerin (tur harici) yapılmadığı yönünde bazı bloglar okumuştuk. Fakat biz gittiğimizde böyle bir durumla karşılaşmadık.
Ay vadisinin içerisinde tek bir yol bulunuyor. Bu yol üzerinde görülecek 6 adet ziyaret noktası bulunmakta. Biz ziyaret ettiğimizde Tres Marias, Victoria Tuz Madeni, Amfitiyatro, Arcaches Seyir Terası ve Kum Tepesi açıktı. Geri kalan ziyaret noktaları ise kapalıydı.
– Tres Marias –
Vadinin en sondaki durağı olan üçlü kaya, yoğun erozyon sonunda oluşmuş ve 1 milyon yaşında oldukları düşünülüyor. Yapısında çakıl, kil, tuz, değerli taşlar ve kuvars bulunduruyormuş.
– Victoria Tuz Madeni –
Aracı park ettikten sonra bir süre yürünerek erişiliyor. Yoğun basınç altında ve nemsizlikten ötürü bu bölgede tuzlar maden damarı gibi bir şekil almış.
– Arcaches Seyir Terası –
Ay Vadisini ve vadinin arkasında kalan Salar de Atacama’yı panaromik bir şekilde görebileceğiniz bir yer. Aracı park ettikten sonra 15 dakika kumluk bir alandan yukarı yürünüyor ama manzara buna değer.
– Amfitiyatro –
Yol kenarında kalan bu Tuz Dağları sırasının (Cordillera de Sal) en kuzey ucu. Tuz, kum ve kil tabakalarının katmanlar halinde üst üste oturmasıyla oluşmuş ve benzersiz şekli ise ismini almasına sebep olmuş.
– Kum Tepesi (Duna Mayor) –
Gün batımının izleneceği yer burası. Devasa bir kum tepesinin arkasında yer alan yürüyüş rotalarının birden fazla olan uçlarından birisinde günü batırmak bu vadiyi ünlü yapan yer. Ay vadisinin içerisindeki ay kraterine benzer havza, arkasında hafif pembeleşmiş bir gökyüzü ve en arkada Licancabur Volkanı ile gerçekten de büyüleyici bir görsel sunmuştu.
Ay vadisini ziyaret etmek için bizce en doğru saatler 16:00 – 17:00 arasında başlamak. Vadinin içerisini gezmek için 2 – 2,5 saat yeterli. Önce yolun en sonundaki Tres Marias’tan başlayarak geriye doğru ilerlemek en mantıklısı. En son olarak Kum Tepesi’ne gün batımına doğru tırmandıktan sonra günü orada batırarak enfes görsellerle günü tamamlayabilirsiniz.
Eskiden Ay Vadisi’nin Tres Marias’ın bulunduğu tarafta da bir girişi bulunuyormuş fakat sonradan bu erişim kapatılmış. Bazı bloglarda buna benzer bir bilgi okursanız yanılmayın.
Valle de La Marte – Valle de La Muerte
SPA’dan birkaç kilometre mesafede bulunan bu yerin Türkçe adı Mars Vadisi ya da Ölüm Vadisi olarak geçiyor. Bir vadiden ziyade kanyon gibi dar bir alanda bulunuyor. Ay vadisinden farklı olarak açık bir krater şeklinde değil, erozyon sebebiyle sivrilmiş toprak bloklarından oluşan geniş bir arazisi var. Kanyonun bir tarafı ise kum tepeleri tarafından istila edilmiş gibi duruyor.
Vadinin bir güney bir de kuzey uçlarından girişi mevcut. Fakat bu iki yol ortasında bulunan kumluk bölüm sebebiyle birleşik değil. Vadiyi tepeden gören seyir terası için kuzeydeki uçtan girerek araçla erişmek mümkün. Güney bölümü ise dar kızıl toprak yollardan geçip kumul tepesinin eteklerindeki park alanına ulaşmanızı sağlıyor. Ondan sonrasını yürümek gerekiyor. Biz bu detayı bilmediğimiz için güney bölümünden girerek park alanında aracı bıraktıktan sonra yaklaşık yarım saatlik bir tırmanma ile seyir terasına ulaştık. Bunun yerine kuzeyden girseydik bu yürüyüşü yapmak zorunda kalmayacaktık. Ama güney tarafında girdiğimiz dar yoldaki kızıl çıkıntıların görüntüsü harikaydı.
Bu vadi ayrıca güney bölümünde bulunan kumul tepesinde yapılan Sandboard ile de ünlü. Bir çok tur firması burayı ve ay vadisini birleştirerek tur satıyor. Kendiniz gezmek için 1 saat kadar bir süre gayet yeterli. Girişi ise 3.000 CLP (~4 USD)
Gustava Le Paige Arkeoloji Müzesi
SPA’in merkezinde bulunan müze bölgede bulunmuş 380.000 tarihi eseri barındırıyor. Nispeten küçük bu müze gün içerisinde herhangi bir saatte ziyaret edilebilir. Bizi çölün doğası cezbettiği için müzeyi pas geçmiştik.
Pukara de Quitor
Quitor Kalesi ya da Tahkimatı diyebileceğimiz bu yer, yerli Atacameñalıların 1300’lü yıllarda inşa ettiği bir yamaç tahkimatı. Savunma duvarları ve gözcü kulelerinden oluşan yapının ana amacı bölgelerini korumak ve ticaret yollarını gözlemlemekmiş. O dönemdeki en büyük rakipleri olan Aymara halkına karşı bir önlem olarak inşa edilmiş. SPA’ye çok yakın bir tepenin yamacında bulunan yapıdan tüm vadi rahatça görülebilmekte. Fakat burayı gezerken ciddi bir tırmanış gerekiyor. Ortalama 1-2 saat görmek için yeterli. Yine pas geçtiğimiz yerlerden birisi.
Tulor Köyü
Atacama havzasında bulunmuş en eski köy olan Tulor’un tarihi M.Ö. 3000 yılına dayanıyor. Köyde bulunmuş tarihi eserler ve mumyalar çoktan çevredeki müzelere taşınmış durumda. Bu sebeple günümüzde bir harabeden fazlası değil. Bir arkeoloji aşığı değilseniz çok önemli bir yer değil. Ama SPA’e oldukça yakın bulunduğundan zamanınızı değerlendirmek isterseniz gidilebilir.
Altiplano (Yüksek Plato) Gölleri Rotası
SPA’nın güney sektöründe bulunan göllerin ziyaret edildiği rota. Bu rota sizi 4000 metre yüksekliklerde bulunan göllere götürüyor. Göller, Miniques volkanının eteklerinde dolanarak geziliyor ve SPA’dan yaklaşık 2,5 saatlik bir yolculukla erişiliyor. Bu rotayı genelde tam bir günlük tur olarak da bulmak mümkün. Tur fiyatları 80-100 USD arasında değişiyor. Bu rotadaki ilgi çeken yerleri aşağıdaki gibi yazdık.
– Salar de Talar ve Piedras Rojas –
Talar; 46 km² büyüklükte ve çevresi volkanlarla kaplı bir tuz gölü. Beyaz bir örtünün çevresindeki kahverengiden kızıla dönen renkleriyle dağlar adeta bir cümbüş yaşatıyor. Bu tuz gölünün kenarında bulunan Piedras Rojas(kızıl kayalar) ise bu cümbüşün adeta doruk noktası. Biz ziyaretimiz esnasında göl kenarına erişim ne yazık ki kapatılmıştı, o sebeple Piedras Rojas’ı göremedik. Fakat Talar Tuz Gölü’nün manzarası bile bize yetti.
Talar Tuz Gölü Seyir Terası 
Fotoğraf: civitatis.com
– Laguna Tuyajto –
Tuyajto gölü 3 km² yüzey alanıyla nispeten küçük bir göl sayılır. Talar tuz gölünden 10 dakika mesafede bulunan göl bölgedeki ender temiz su göllerinden. Bu sebeple göl çevresinde yapılan araştırmalarda eski yerli kamp alanları bulunmuş. Göl koruma altında olduğundan çok fazla yanaşamıyorsunuz.
– Miñiques Volkanı –
Bu sönmüş volkanın zirvesi 5900 metrede bulunmakta. Bazaltik andesit volkanik küllerle çevresini kaplamış. Normalde çorak bir araziye sahip bölgenin en azından küçük bitkilerle kaplanmasına imkan vermiş. Bu sebeple volkanın çevresinde yerel hayvan türü olan Vikunya görmek mümkün. Biz de yol üzerinde ilerlerken tam da bu volkanın eteklerinde bu sevimli hayvanları görme fırsatı bulmuştuk.
– Lagunas Miscanti & Miñiques –
Miscanti ve Miñiques kardeş gölleri, Los Flamencos Doğal Koruma alanına 3. Etap olarak dahil edilmiş. Atacameña soyundan gelen Socaire topluluğu tarafından yönetiliyor. Ana yoldan (Ruta 23) yaklaşık 10 kilometre içeride ve toprak yol ile erişiliyor. Giriş ücreti ise 3.000 CLP (~4 USD)
Miñiques volkanı ve Miscanti tepesinin eteklerinde bulunduğu için bu adı almışlar. Eski zamanlarda birleşik olan göller Miñiques volkanının lav akıntıları sebebiyle zamanla ikiye ayrılmış. Miscanti gölü tepeden bir kalp şeklini andırıyor. Gölleri ziyaret ederken ilk durak Miscanti gölünü tepeden gören bir seyir terası. Buradan isterseniz göl kıyısına da inen bir patika bulunuyor. Sonrasında Miñiques gölüne giden 5 kmlik bir yol bulunuyor. Yol üzerinde 2-3 yerde ara park yerlerinde durarak Miscanti gölünün kenarında yürüyüş yapmak mümkün. Yolun en sonunda yer alan Miñiques gölünün kenarındaki 2 adet durak noktası manzara açısından en güzelleri. Alandaki tek tuvalet bu gölün kenarında bulunuyor. En sondaki park alanında az da olsa oturma alanları bulunmakta. Öğlen yemeği için gerçekten etkileyici bir yer.
– Socaire & Toconao Köyleri –
Socaire ve Toconao, yol üzerinde kalan küçük köyler. Socaire köyü eski zamanlardan kalma eski 2 adet kilisesi ile ünlü. Eski kilise penceresiz kerpiç yapısı ile farklı bir yapıya sahip. Köy meydanındaki ise benzer mimariye sahip fakat taştan olan yeni kilise bulunuyor. Köy direk yol üzerinde olduğundan turistlere yönelik el işlemesi satan 1-2 mağaza mevcut. Ayrıca köyün işlettiği temel ihtiyaçları karşılayan bir hostel de bulunuyor.
Toconao ise İspanyol döneminden kalma beyaz binalarıyla öne çıkıyor. Köy meydanında bulunan çan kulesi ünlü. Köyün içerisinde bulunan dere sebebiyle daha yeşil ve tarım açısından daha avantajlı. Genel olarak geçimini tarım üzerinden sağlıyor. Köyde bölgedeki tek yerel radyo istasyonu bulunuyor.
Biz gezimizde Socaire köyüne uğramıştık. Köy meydanında 10 dakika mola vermiştik. Açıkçası çok ilgi çekici değildi.
Yol üzerinde Oğlak Dönencesinin geçtiği noktaya tabela koymuşlar. Dönüş yolunda biz de orada fotoğraf çekilmiştik.
SPA’nın yüksekliği 2400 m iken Altiplano rotasındaki göller 4000 m üzeri yüksekliklerde yer almakta. Çöl ne kadar sıcak olsa da buralarda üşümemek için üstünüze bir hırka benzeri birşey alabilirsiniz. Ayrıca yükseklik hastalığından az etkilenmek için yanınıza coca yaprağı alabilirsiniz.
Salar de Atacama Gölleri Rotası
Salar de Atacama (Atacama Tuz Düzlüğü) içerisinde bulunan göllerin ziyaret edildiği rota. Genel olarak yarım gün kadar vakit alıyor. Rotada SPA’ya nispeten yakın bulunan Laguna Cejar, Ojos de Salar ve Laguna Tebenquiche gölleri ziyaret ediliyor. Yolu biraz daha uzatarak Laguna Chaxa da bu rotaya eklenebilir.
– Laguna Céjar –
Yakın zamana kadar Salar de Atacama’da bulunan yüzülebilen tek tuz gölüymüş. Diğeri yakın zamanda ziyarete açılan Laguna Baltinoche. Dünyanın en tuzlu sularından birine sahip gölde batmanız imkansız. Dünyada az bulunan bu coğrafi güzelliğe de bizce çok büyük bir fiyat biçilmiş. Fiyatı öğlen 12:00’ye kadar 10.000 CLP (~13 USD), sonrasında ise 15.000 CLP (~20 USD). Biz diğer gölü tercih ettiğimiz için bu gölü ziyaret etmedik.
– Ojos de Salar –
Laguna Céjar’dan Laguna Tebenquiche’e giden yol üzerinde bulunan Ojos de Salar’ın Türkçesi Tuz Düzlüğünün Gözleri. Tuz düzlüğünün üzerinde ara ara bulunan düdenlerden (sinkhole) ikisi tam burada yan yana gelmiş. Yolu da bu düdenlerin arasından geçecek şekilde yapmışlar. Burada biraz ara verebilirsiniz. Biz ziyaret ettiğimizde bir tur firmasındaki ziyaretçilerin burada yüzdüklerini görmüştük. Açıkçası biz cesaret edemedik.
Ojos de Salar Tepeden Görünüş
– Laguna Tebenquiche –
Salar de Atacama’daki en büyük sulak alan olan bu gölün yaklaşık 4 milyon yaşında olduğu düşünülüyor. Diğer tuz göllerinden farklı olarak bir çok farklı mikro organizmaya ev sahipliği yapan gölü, Coyo topluluğu işletmekte. Giriş fiyatı 3.000 CLP (~4 USD). Gölün çevresini kenarından dolaşan yaklaşık 2,5-3 kilometrelik bir yürüyüş yolu var. Yürüyüş yolunda göl kenarında bulunan öbek öbek beyaz tuz bloklarıydı. Normalde gün batımına doğru ziyaret ediliyormuş fakat biz tam öğlen vaktinde gitmiştik. Öğlen saatlerinde güneş tepedeyken ziyaret etmek bizi biraz yormuştu ama yine de güzeldi.
– Laguna Chaxa –
Salar de Atacama’nın içerisinde bulunan tuz göllerinden birisi olan Chaxa gölü Toconao kasabasından yaklaşık 7 km mesafede bulunuyor. Bu sebeple de kimisi bu gölü Altiplano rotasına dahil edebiliyor. Chaxa gölü birkaç parçadan oluşan küçük su bloklarından oluşan bir sistem. Bölgedeki bir çok tuz gölü gibi Chaxa gölü de flamingo nüfusu için önemli. Fakat flamingolar her zaman bulunmuyor. Bu biraz şansa bağlı. Yaz aylarında kurumaya yakınlaşarak 3 mm derinliğe kadar düşüyor. Bu dönemde göl ve çevresindeki tuz kristalleri daha da belirginleşiyor. Yolda ters kaldığı için ve diğer gölleri gördüğümüz için Chaxa gölüne gitmemiştik.
Lagunas Escondida Baltinoche
Baltinoche gölleri, Laguna Cejar haricinde Salar de Atacama’da yüzülebilen bir göl olup ulaşımı farklı bir yol üzerinden olduğu için Salar de Atacama Gölleri rotasında yer almamaktadır. Bu göl sistemi 7 adet göletten oluşuyor. Bizim ziyaretimizde sadece birinci ve yedinci göletler yüzmeye uygun olduğundan girilmesine müsaade ediliyordu. Görsel açıdan muhteşem olan bu göller gerçekten bu çölün içerisinde çok güzel bir kontrast yaratıyor. Turkuaz’dan maviye dönen renkleri ve kenarlarındaki katılaşmış tuz kristalleri dünya dışı gibi. Yakın zamanda ziyarete açıldığı için Laguna Cejar’dan daha az bilinse de tur firmalarının rotalarına hızlıca girmeyi başarmış.
Bu doğal güzelliğe erişim ne yazık ki biraz meşakkatli, SPA’den yaklaşık 60 km mesafede bulunsa da yolun 45 km’lik bir kısmı Salar de Atacama’nın içerisinden çok kötü bir toprak yoldan ilerliyor. Biz bu yolda giderken kendi aracımızdan endişe etmekte haklı olduğumuzu, yolda 3 aracın lastiklerinin patladığını görünce anladık. Biraz sıcaktan ve güneşten kaçmak için öğleden sonra gitmek daha mantıklı. Ayrıca ziyaret saati 18:00’e kadar görünse de 17:00 gibi göllerden insanları boşaltıyorlar. 7. göletten girişe yürüme mesafesi 20 dk olunca ve duşları da 17:45’te kapattıkları için biraz da mecbur kalınıyor. Bizse bundan haberdar olmayınca 16:00 gibi vardığımız için biraz hızlandırılmış bir tecrübe yaşamıştık. Biraz daha erken varsaymışız daha güzel bir tecrübe olurmuş. Bu kadar ücra ve zor bir yoldan erişildiği için, Laguna Cejar’dan çok daha uygun olarak, fiyat olarak 5.000 CLP (~6.5 USD) belirlenmiş.
El Tatio Gayzerleri
El Tatio gayzerleri güney yarımkürenin en büyük, dünyanın ise 3. büyük gayzer tarlası olarak geçiyor. Sabah saatlerinde gayzerler daha yoğun bir şekilde püskürüyor. Günün ilerleyen saatlerinde yerkürenin ısınmasıyla püskürme daha az yoğunlukta oluyor ve daha çok buhar çıkışı gerçekleşiyor. Bu sebeple gün doğumunda gayzerleri ziyaret etmek fotografik olarak daha ilgi çekici. Ayrıca gayzerlerin orada sıcak su havuzları da bulunuyor, isterseniz girebiliyorsunuz. Turlar da genelde SPA’den 04:00– 05:00 gibi çıkış yapıyor. Yol yaklaşık 2 saat sürüyor. SPA ve El Tatio gayzerleri arasında yer alan 120 km’lik yolun adı çıkmış durumda. Bir çok kişinin yolun durumundan dolayı şikayet ettiği bloglar mevcut. Ayrıca gün doğmadan (karanlıkta) o yolda yolculuk yapmak istemediğimiz için gayzerlere gitmemiştik. Alana giriş ücreti 5.000 CLP (~6.5 USD).
Puritama Kaplıcaları
El Tatio gayzerleri yolunun üstünde bulunan Puritama kaplıcaları, aynı ismi taşıyan nehrin oyduğu vadinin içerisinde bulunan doğal havuzlardan oluşuyor. Tam anlamıyla bir kaplıca tesisi. Sağlık açısından faydalı olduğu düşünülüyor ve her mevsim açık. Giriş ücreti 15.000 CLP (~20 USD). Tatio gayzerleri ziyareti sonrasında veya ayrı bir zamanda planlanarak gidilebilir.
Fotoğraf: hotelesen.net 
Hierbas (Yerbas) Buenas Petroglifleri
Hierbas Buenas petroglifleri SPA’den çıkınca Domeyko Dağ Sırası’nın içerisinde bulunan eski bir ticaret rotasındaki petroglifler zinciri. SPA’den yaklaşık 60 km mesafede bulunuyor. Tarihi M.Ö. 10.000 yılına dayanan bu eserleri kimin ne amaçla yaptığı tam olarak bilinmiyor. Ticaret rotasında olduğundan yerlilerin ya da tüccarların çizdiği düşünülüyor. Petroglifler bölgeye özgü tilki, vikunya gibi hayvanların yanı sıra insan çizimleri de barındırıyor. Giriş ücreti 3.000 CLP (~4 USD)
Valley de Arcoiris
Arcoiris Vadisi -Türkçe adıyla Gök Kuşağı Vadisi-, kırmızıdan yeşile çalan renkleriyle ziyaretçileri kendine çekiyor. Hierbas Buenas petrogliflerine 10 km kadar mesafede bulunan bu doğal güzelliği görmek isteyenler genelde petroglifleri de bu rotaya dahil ediyor. Gün batımında renklerin derinliği daha fazla çıktığı için o saatlerde daha fazla ziyaret ediliyor.
Stargazing – Yıldız Gözlemi
Atacama çölünün astronomi ve yıldız gözlemi için ideal olduğunu daha önce yazmıştık. Bu tecrübe için aracınızla, turla ya da yürüyerek SPA’in biraz dışına çıkmanız yeterli. Bir arabamızla SPA’den Coyo köyüne doğru bulunan bir ara yola girip yol kenarına aracı park edip masamızı kurup gökyüzünü seyre dalmıştık. Gökyüzü hakkında daha bilgi almak için de SkyView mobil uygulamasının ücretsiz versiyonunu deneyimlemiştik. Ancak teleskopla daha net görüş ve biraz da bilgi alarak tecrübe etmek isterseniz turlar bulunuyor.
ALMA Gözlemevi
Atacama Çölü’nde ziyaret edilebilir 6 tane tesis bulunuyor. Bunlar; ALMA, Cerro Tololo, La Silla, Paranal, Gemini Sur ve Las Campanas Gözlemevleridir. Çoğu Cumartesi günü randevu usülü ziyaretçi kabul ediyor. Biz de dünyanın en büyük astronomik projesi olan gözlemevini ziyaret etmek istedik.
ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) gözlemevi 2004 senesinde kurulduktan sonra kamu ziyaretlerini de kabul etmeye başlamış. Bunun için sitelerinde bir rezervasyon sistemi mevcut. Günlük 40 kişilik bir limitleri var, kendilerinin ayarladığı bir araçla ziyaretçileri SPA’den alıyorlar. Eğer planlı bir gezi yapıyorsanız o tarihlerde rezervasyon yaparak uzayın sonsuz derinliğini gözlemleyen ve dinleyen bu tesisi ziyaret edebilirsiniz. Bizim ziyaret ettiğimiz tarihlerde Corona virüsü salgını Şili’de de hafiften baş göstermişti. Bu sebeple tesis ziyaretçi kabulünü askıya almıştı.
San Pedro de Atacama – Uyuni Turları
Bölgedeki en turistik 2 yer olan San Pedro de Atacama ve Uyuni’yi (Bolivya) birbirine bağlayan bu turda sınırın diğer yakasında Bolivya sınırında bulunan Andina Eduardo Avaroa Koruma Alanı ve Salar de Uyuni gezdiriliyor. Genel olarak 2 gece 3 gün olan bu turda Şili – Bolivya arasındaki Hito Cajon sınır kapısından geçiliyor. Andina Eduardo Avaroa Koruma Alanı içerisinde iki yol bulunmakta, ilgi çeken rotaların bir çoğu batı yolunda fakat yolun durumu batı tarafında daha kötü. Bu sebeple bu turu düşünüyorsanız gezi programını yazılı şekilde istemek ve görülecek yerler listenizle kıyas etmeniz genel olarak tavsiye ediliyor. Bu tur aynı zamanda Uyuni’den başlayarak tersine de yapılabiliyor. Bolivya tarafında turların daha uygun olduğunu okumuştuk. Eğer yolculuk sonunda Bolivya’da kalmak yerine SPA’e geri dönmek isterseniz rotadaki bazı ziyaret yerleri çıkarılarak son gün SPA’e dönecek şekilde de tur bulmak mümkün fakat bu şekilde son günü tamamen yolda geçirmiş oluyorsunuz. SPA’de bu turun fiyatları dönemine göre 180 – 250 USD arasında satılıyor. Uyuni’den alırsanız fiyatlar 150 – 200 USD civarında. Biz kendi aracımızla olduğumuzdan bu tura katılmadık, Bolivya tarafında da yolların çok kötü durumda olduğunu bildiğimizden Bolivya’ya normal bir sınır kapısı olan Olleague kapısından geçmiştik.
ROTA ÖNERİLERİ
Biz SPA’de yaklaşık 1 hafta kaldık fakat Arjantin’de son birkaç haftada çok hızlı gezmiştik. O sebeple bazı günlerde dinlenmeyi planlamıştık. Bu sebeple SPA’deki bazı yerleri atladık. Yukarıdaki bazı rotaları hali hazırda belirtmiştik. Bizim kendi tecrübelerimize dayanarak geri kalanlarla birlikte toparlayalım istedik. Yıldız koyduklarımız bizce kesinlikle görülmesi gerekenler.
Tam Gün – Altiplano (Yüksek Plato) Gölleri Rotası *
Tüm gününüzü alacak bu rota bizce SPA’deki en güzel yolculuk tecrübelerinden birisi.
Yarım Gün(Öğleden Sonra) – Valle De Muerte ve Valle De La Luna *
Biraz erken çıkmak isterseniz öncesinde Pukara de Quitor’u ya da Tulor köyünü ziyaret edebilirsiniz. Valle de La Luna’yı gün batımına denk getirmek en güzeli.
Yarım Gün(Öğleden Sonra) – Salar De Atacama Gölleri Rotası
Bu rotada bulunan Laguna Cejar’ın giriş ücreti biraz yüksek. Fakat yüzülebilen diğer göl (Laguna Baltinoche) erişim açısından biraz zorlu ve diğer ilgi çeken mekanlara yakın değil. Bu sebeple fayda maliyet olarak Laguna Cejar mantıklı olabilir. Ayrıca istendiği takdirde Laguna Chaxa’da bu rotaya son durak olarak eklenebilir.
Yarım Gün – Lagunas Escondida Baltinoche
SPA’e mesafesi kilometre olarak az olsa da yol yaklaşık 1,5 saat kadar sürüyor. Gölde de 2 saat kadar vakit geçirseniz yarım gününüzü çok rahat alır.
Yarım Gün(Öğleden Sonra) – Hierbas Buenas Petroglifleri ve Valley de Arcoiris
Valley de Arcoiris’e öğleden sonra gidilmesi daha fazla tavsiye edilse de bölgedeki bir çok rota öğleden sonra yapıldığı için vakti düzgün değerlendirmek adına bu rota sabah saatlerinde yapılabilir diye düşünüyoruz. Eğer istekliyseniz öncesinde ve ya sonrasında Pukara de Quitor’u ya da Tulor köyünü ziyaret edebilirsiniz.
Yarım Gün(Gün Doğumu) – El Tatio Gayzerleri ve Puritama Kaplıcaları
Gayzerlerin en güzel saati sabah gün doğumunda bu sebeple sabah çok erken çıkılması gerekiyor. Dönüşte Puritama kaplıcalarına uğranabilir. Eğer uğramazsanız en geç 11:00 – 12:00 gibi SPA’e dönmüş olursunuz. Birkaç saat dinlendikten sonra diğer rotalardan birini yapabilirsiniz.
Gitmeden Önce Bilmeniz Gerekenler
Yanınınızda nakit para bulundurun. SPA’de benzinlik hariç neredeyse her yer nakit çalışıyor. Visa/Mastercard ibaresi bulunan yerler bile POS cihazı bozuk şeklinde bahanelerle nakit ödeme talep edebiliyor. Bu sebeple nakit taşımak önemli. Kasabada sadece 4 adet ATM bulunuyor. Bir çok uluslararası bankayla anlaşması olan Scotia Bank’ın “Farmacia Cruz Verde” eczanesinin içerisinde ATM’si var. Komisyonsuz para çekmek mümkün. ATM’den para çekmek istemiyorsanız, USD ya da EUR getirip SPA’de bozdurmak da mümkün. Fakat kurlar konusunda az da olsa düşüğe bozuyorlar. Diğer seçenek ise Santiago ya da diğer büyük şehirlerden geliyorsanız para bozdurmayı orada yapmak.
SPA’deki tek benzinlik Şili’ye ait olan COPEC firmasına ait. Gayet güzel bir tesise sahip olan bu benzinlik hakkında “iOverlander” uygulamasında ufak bir dolandırıcılık hilesi okumuştuk. Buraya da yazalım istedik. Deponuzu fullediğinizde genel olarak sayaç küsüratlı kalır ve bir çok pompacı bunu tam haneye yuvarlamak için biraz daha yakıt koyar. Burada pompacıların bazıları bu rakamı xx900’e (örneğin 33.900 CLP) çıkaracak şekilde yakıt ekliyor. Kredi kartından da çekerken 34.900 CLP yazarak göz yanılmasıyla sizden 1.000 CLP fazla almaya çalışıyorlar. Biz bu benzinliği 3 kere kullanmıştık. Ve bir seferinde bunu bize yapmaya çalıştılar. Rakamın yanlış olduğunu belirtip düzeltmesini talep ettim. Okuyanların da bilgisi olsun istedik.
Güvenlik konusunda Şili genel olarak iyi bir ülke. Fakat ülkenin kuzeylerinde bu durum değişiyor. Özellikle Calama şehrindeki havalimanı ve otobüs terminallerinde yaşanan hırsızlık hikayelerine bloglarda sıkça rastlamak mümkün. Calama şehri SPA’e 90 km mesafede bulunduğundan Calama’dan SPA’e günübirlik gelen hırsızlar olduğu da biliniyor. Bu sebeple burada değerli eşyalarınıza ayrıca dikkat etmekte fayda var. Koruma alanlarında dahi hırsızlık olma olasılığı var.
Şili’nin kendi vatandaşlarına uyguladığı %19’luk hotel vergisi bulunuyor. Biz bu oran muaf tutulacak şekilde rezervasyonumuzu yapmıştık. Fakat hostele vardığımızda bu tutar dahil ücret talep edildi. Bu noktada pasaportu ve rezervasyonumuzdaki ücreti göstererek bu oranı ödemedik. İnternet üzerinden rezervasyon yaparken buna dikkat etmekte fayda var.
NEREDE? NE YENİR?
SPA turistik bir yer olduğu için hem konaklama hem de yemek seçenekleri pahalı olabiliyor. Biz de mutfağı olan bir hostelde kalarak kendi yemeklerimizi yaparak maliyetleri biraz kısmayı başarabildik. Mini marketlerin çoğunda konserve yemek, süt ürünleri, meyve ve sebze bulunuyor. Ayrıca pazardan alışveriş yaparak maliyetleri daha da kısmak mümkün.
Altiplano göllerini gezdiğimiz gün biraz yorgunduk bu sebeple yemeğimizi kendimiz yapmak yerine dışarıda yemek istedik. Kasabadaki salaş bir pizzacıya girdik, iki kişi ortalama birer pizza ve içeceğe yaklaşık 20 USD ödedik. Açıkçası ne pizzası çok özeldi ne de ortam şahaneydi. Daha özel mekanlar var ancak fiyatlar o doğrultuda artıyor. Dışarıda yemek gerekirse özellikle öğlenleri Almuerzo set menülerden yiyerek maliyet azaltılabilir.
ULAŞIM ve KONAKLAMA
SPA ve çevresini dolaşan yaygın bir ulaşım ağı bulunmuyor. Köylerin arasında halkın kullandığı bazı dolmuşlar mevcutmuş ama tamamen yerel. Bir numara ya da zaman çizelgesi mevcut değil. Bu sebeple SPA ve çevresini gezmek için en iyi yol bizce araç kiralamak. Tur fiyatlarını düşünürseniz eğer tek değilseniz kesinlikle araç kiralayın. Yollar genel olarak çok güzel bir asfalta sahip. El Tatio Gayzerleri ve Lagunas Escondida Baltinoche’nin yolları haricindeki toprak yollar normal bir araçla gayet rahat gidilebilir. SPA’e gelmeden önce 100 km mesafedeki Calama şehrinden kiralama yapmak daha ideal. Fiyat olarak çok daha uygun olacaktır.
Valle De La Luna, Valle De La Muerte, Pukara de Quitor, Tulor Köyü, Laguna Cejar ve Laguna Tebenquiche mesafe olarak SPA’ya yakın yerler. Bu sebeple bisiklet kiralayarak da gezen çok kişi mevcut. Ama çöl sıcağı ve UV etkilerini düşünerek iyice korunmak gerekiyor.
Atacama çölü dört mevsim gezilebilse de SPA’nın turizm sezonu 6 ay kadar. Bu sebeple dönemlik yerlerin bir çoğunda olan fiyat arttırma burada da mevcut. Biz varmadan 3-4 gün önce hostelimizi ayarlamıştık. İki kişilik ortak banyolu “Kinsa Atacamena Hostal” odamıza geceliği yaklaşık 30 USD ödedik. Hostelimiz SPA’nın merkezinden yaklaşık 10 dk. yürüme mesafesinde yer alıyordu ve özel park yeri mevcuttu. Ranzalı odalardaki fiyatlar bir nebze az olsa da diğer kaldığımız bir çok yere göre pahalıydı. Açıkçası hostelimiz harikaydı diyemeyiz ama fiyat/fayda açısından en uygunuydu. Planlı şekilde geliyorsanız önceden kalacak yerleri ayarlamak önemli.
Bu yazımızı beğendiniz mi? Bir arkadaşınızla paylaşarak yayılmasına yardımcı olursanız çok seviniriz. Ayrıca yazılarımızdan haberdar olmak için takip etmeyi unutmayın.
Teşekkür ederiz!
travellousduo.com 